Skróty litera A – D

Litera A

• A u. O – Alpha und Omega – początek i koniec
• a. – anno – rok
• a. A. – auf Anordnung – na polecenie
• a. B. – auf Befehl – na rozkaz
• A. C. – Anno Christi – Roku Pańskiego
• A. c., a. c. – anni currentis – bieżącego roku
• a. D. – außer Dienst – emerytowany
• A. K.-O. – Allerhöchste Kabinetts-Ordre – Najwyższy Rozkaz Gabinetowy (Rządowy)
• a. O. – am Ort – w miejscu, na miejscu
• a. Pr. – auf Probe – na próbę, na czas określony (staż)
• A. S.-B. – Auf Spezial-Befwehl – na specjalny rozkaz, na nadzwyczajny rozkaz
• a. St. – alten Stils – starego stylu
• a. u. s. – actum ut supra – działo się jak wyżej (zostało spisane)
• a. V. – auf Vortrag – na omówienie
• a. Z. – auf Zeit – na czas
• A.-C., A. K. – Armee-Corps, Armee-Korps – Korpus Armijny
• a/ – am, an der – nad [rzeką]
• Abg. – 1. Abgang – wyjście (pisma); 2. Abgeordnete – poseł, deputowany
• Abs. – 1. Absender – nadawca (pisma); 2. Absatz – akapit
• Abt., Abth., Abthlg. – Abteilung – wydział (w urzędzie), oddział (wojsk.)
• Acc. – Accise – akcyza (podatek miejski)
• ach., achℓ. – Achtel – ósma część
• Adj. – 1. Adjunkt – akdjunkt; 2. Adjutant – adjutant
• adj. – adjungirt – wspieranie w prowadzeniu postępowania
• Adr. – Adresse – adres
• AG – Aktiengesellschaft – spółka akcyjna
• allg. – allgemein – ogólny
• Allod. – Allodium – alodium
• Anm. – Anmerkung – uwaga
• ao., a. o. – außerordentlich – nadzwyczajny
• ao. Prof. – außerordentlicher Proffessor – profesor nadzwyczajny
• AOK. – Armee-Oberkommando – Naczelne Dowództwo Armii
• ap., apl. – apostolisch – apostolski
• App.-Ger. – Appelations-Gericht – sąd apelacyjny
• Appr. – Approbation – aprobata, zatwierdzenie, zezwolenie
• Arch. – Archiv – archiwum
• Art. – 1. Artikel – artykuł; 2. Artillerie – artyleria
• Art.-Brig – Artillerie-Brigade – brygada artylerii
• Art.-Dep. – Artillerie-Depot – skład (magazyn) artylerii
• Asp. – Aspirant – aspirant
• Ass. – 1. Assesor – asesor; 2. Assistent – asystent
• Assist.-A. – Assistenz-Arzt – lekarz asystent
• A-U. – Armee-Uniform – mundur wojskowy
• Aud. – 1. Auditor – członek kolegium; 2. Auditeur – sędzia wojskowy
• Auf’tag – Auffahrttag – Wniebowstąpienie
• Ausc. – Auscultator – słuchacz, wychowanek
• ausg. – ausgeschieden – wyłączone, odłączone
• ausgef. – ausgefertigt – sporządzono, wystawiono
• auth. – authentich – autentyczne
• authoris. – authorisiert – autoryzowane
• Aym. – Aymer (Eimer) – wiadro; masa pojemności, wyróżniano generalnie duże wiadra (ok. 100 litrów) i małe (ok. 10-15 litrów); w XIX w. na terenach niemieckich– zwykle 12 litrów; w Rosji – 12,3 litra
• AZ., Az. – Aktenzeichen – znak akt, numer akt, sygnatura akt, znak sprawy

Litera B

• B. – 1. Bataillon – batalion; 2. Bauernschaft (też Bschst.) – chłopstwo; 3. Bürgermeister – burmistrz; 4. Brief (też Bf.) – list
• b. u. A. – bitte um Abschrift – proszę o odpis
• b. w., B. W. – bitte wenden – proszę odwrócić; wskazówka, że kontynuacja pisma znajduje się na drugiej stronie karty; zob. także – verte
• b.z.w. – bitte zu wenden – proszę odwrócić
• Bd. – Band, Bund – 1. wiązka, pęczek (30 sztuk); 2. Bund też – związek, federacja
• Bd. – Band (Bde. – Bände) – tom (tomy); zob. także – vol.
• begl. – beglaubigt – uwierzytelniony
• beif. – beifolgend – w załączeniu
• bes. – besondere, besonders – szczególne, szczególnie
• Beschl. – Beschluß – decyzja, postanowienie, uchwała
• Best.-Nr. – Bestellnummer – numer zamówienia
• betr. – betreffend, betreffs – dotyczy, w sprawie, odnośnie
• bew. – bewilligt – zatwierdzony
• bez. – 1. bezüglich – odnośnie; 2. bezahlt – zapłacono
• Bez. A. – Bezirk-Amt – urząd okręgu, urząd obwodu
• Bez., Bz. – Bezirk – okręg, obwód
• bezw., bzw. – beziehungsweise – względnie, lub
• Bg. – 1. Berg – góra; 2. Bogen – karta (pisma, książki)
• BGB – Bürgerliches Gesetz-Buch (Bürgerliches Gesetzbuch) – (niemiecki) kodeks cywilny
• Bgr. – Bürger – mieszczanin, obywatel
• Bhf. – Bahnhof – dworzec kolejowy
• Bℓ – Bund – związek, federacja
• Bl. – Blatt – karta; w aktach gruntowych – dziś – wykaz
• Brm. (też Bmstr) – Bürgermeister – burmistrz
• Buchh. – Buchhalter – księgowy
• bzf. – beizufügen – załączyć, dopisać; dodać coś do treści
• bzl. – beizulegen – dołączyć, dodać załącznik
• bzw. – beziehungsweise – względnie

Litera C

• C. F. – Companie-Führer – szef kompanii
• c., ca – circa – około
• c’mze – courante Münze – obiegowa moneta
• ca. – circa – około
• Calc. – Calculator – rachmistrz
• Cap. – Capitel – rozdział
• Capℓ – Caplan – kapłan
• Capt. – Capitain – kapitan
• Cav. – Cavallerie – kawaleria
• cbm. – Cubikmeter – kubik, metr szcześcienny (m3)
• ccm – Cubikcentimeter – centymetr sześcienny (cm3)
• Cd. – Civildienst – służba cywilna; też – służba zastępcza
• cdm – Cubikdecimeter – decymetr szcześcienny (dm3)
• Centℓ (też Ct., Ctr.) – Centner – cetnar; 50 kg (w Prusach – 51,498 kg)
• Cie, Co – Companie – kompania
• circ. – circulirt – obiegowy
• Cℓ (też Cr.) – Creutzer – krajcar; też – Kreuzer – moneta srebrna bita od XIII w., od XVI w. – moneta zdawkowa w krajach habsburskich; Krajcar (Wikipedia):http://pl.wikipedia.org/wiki/Krajcar
• Clafft: – Claffter – też – Klafter – 1. miara pojemności drewna – w Prusach 3,339 m³; 2. miara długości definiowana jako długość pomiędzy rozportartymi ramionami dorosłego mężczyzny, tj. 6 stóp = 3 łokcie = 1,8 m (inne rozpiętości – 1,7–2,91 m; w Prusach – 1,88 m); 3. czasem także miara powierzchni (Szwajcaria); Klafter (Wikipedia):http://de.wikipedia.org/wiki/Klafter
• cmm – Cubikmilimeter – milimetr sześcienny (mm3); też – Kubikmilimeter
• Col., Kol. – Colonie, Kolonie – kolonia; najliczniej powstałe podczas tzw. kolonizacji fryderycjańskiej w XVIII w., potem podczas tzw. wtórnej kolonizacji w XIX w.; utworzyły następnie odrębne miejscowości, lub zostały wchłonięte przez sąsiednie
• Coll. – collationirt – kolacjonowane; porównanie (sprawdzonie) zgodności np. konceptu z czystopisem
• Collat. – Collator, Collatur – kolator, kolacjonowanie
• Comm. – Commission – komisja
• Comp. Ch. – Companie-Chef – szef kompanii
• Conc. – Concept – koncept; jedna z form przygotowania pisma lub dokumentu, pisma
• Cons. – Consistorium – konsystorz
• Cons. R. – Consitorial-Rath – radca konsystorialny
• ۹vent – Convent – zgromadzenie, klasztor, też porozumienie
• cop: – 1. copiert – skopiowane; 2. copulirt – ślubne, zaślubione
• Corp. – Corporal – kapral
• Crim. Ger. – Criminal Gericht – sąd karny
• Ct, Court., Crt, crt – Courant – 1. obiegowe (moneta); 2. gruba srebrna moneta
• Cür. – Cürasier – kirasjer

Litera D

• D. – 1. Doktor – doktor; 2. Dame – dama, pani; 3. Durchlaucht – Książęca Mość, Wysokość; zob. Durchlaucht (Wikipedia)
• d. – den – dnia; przed datą (np. d. 1.04.2012)
• D. b. R. – Doctor beider Rechte – doktor obojga praw; także – Doctor iuris utriusque
• doktor prawa cywilnego i kanonicznego (kościelnego)
• d. h. – das heißt – to znaczy
• d. Hℓ – der Herr – pan; także w znaczeniu – właściciel ziemski
• d. J. – 1. das Jahr (des Jahres) – tego roku; 2. der Jüngere – młodszy
• d. M. – dieses Monats – tego miesiąca
• d’ – der – ten; zaimek osobowy dla rodz. męskiego
• Dc. – Ducat – dukat
• Dec. – December – grudzień
• dens. T. – denselben Tag – tego samego dnia
• Dep. – 1. Departement (też Dept.) – departament; 2. Depot – magazyn, skład; 3. Depesche – depesza
• Deput. – 1. Deputat – deputat; 2. Deputation – deputacja, delegacja, poselstwo
• ders. – derselbe – ten sam, tenże
• Dez. – 1. Dezernat – wydział, referat, resort; 2. Dezernent – decernent; też – Decernent, urzędnik wydający decyzje administracyjne, zob. Decernent (Wikipedia)
• Dez. – Dezember – grudzień
• Df. – Dorf – wieś
• dgl, dgℓ – dergleichen – taki sam, podobny
• Di. – Dienstag – wtorek
• Dict. – Dictator – dyktator
• Dig. – Digesten – Digesta; część prawa rzymskiego, zob. Kodeks Justyniana (Wikipedia), Pandekten (Wikipedia)
• Dipl. – 1. Diplom – dyplom; 2. Diplomat – dyplomata; dyplom także w znaczeniu uroczystego dokumentu (np. zatwierdzenie przywilejów dla miasta przez cesarza)
• Diss. – 1. Dissertation – dysertacja; 2. Dissident – dysydent
• Div. – Division – dywizja, dywizjon
• dŋ – den – dnia; powszechnie w datacji
• Do. – Donnerstag – czwartek
• Dom. – 1. Dominial – dominialne; 2. Dominium – dominium, domena
• drltℓ – durchleuten – wielmożny,mościwy
• dwℓ, dwilr – dienstwilliger – uniżony, usłużny