Litera G – J

Litera G

• Gadamer, Gademer – 1. ławnik, członek organizacji; 2. właściciel ławy (kramu); 3. mieszkaniec, nie będący obywatelem miasta
• Gadenmann – drobny handlarz
• Gaffelbote – osoba ogłaszająca o pogrzebie i zapraszająca na ceremonię
• gagium – wadium
• Gailer – włóczęga, żebrak
• Gallicinium, gallicantus – czas po północy
• Galmei – galman – mieszanina mineralna; zastosowanie gospodarcze jako ruda cynku; w Polsce występują złoża w okolicach Bytomia i Tarnowskich Gór, oraz Olkusza, Trzebini i Jaworzna; znany już w czasach rzymskich, wykorzystywany do produkcji mosiądzu; długo nie był uznawany za rudę cynku, lecz rodzaj barwnika, który swój złotożółty kolor zawdzięczał miedzi; Galman (Wikipedia); Georg von Giesche; Mineralienatlas Lexicon
• Gänder, Gängeler – wędrowny handlarz drobnymi towarami
• gangaba – tragarz
• Ganser – handlarz drobiem (głównie gęsiami)
• Ganter – licytator
• Ganthauer – wytwórca koryt, niecek do cerpania wody przy studniach, fontannach
• Gantier – rękawicznik
• Gantner – bednarz
• Gärber-Innung – cech garbarzy
• Garbrader – 1. właściciel jadłodajni, zwykle rzeźnik lub osoba pracująca w jadłodajni; 2. rzeźnik sprzedający samemu upieczone lub gotowane mięso
• garcifer – kucharz
• Gardesoldat – żołnierz warty, gwardii
• Garkoch – dzierżawca miejskiej jadłodajni (garkuchni)
• Garnknecht – rybak używający do połowu dużej sieci (Garn)
• Garnweber – wytwarzał przędzę z włókien, także włosów; warsztat miał w swoim domu, zwykle była to duża izba służąca zarówno jako warsztat, pomieszczenie mieszkalne i sypialnia
• Gartenstück – ogród
• Gartgeher – żołnierze bez zwierzchnika (bez pana)
• Gartierer – zob. Gartgeher
• Gärtner – zagrodnik – właściciel domu z ogrodem, teoretycznie posiadający mniejsze pole od siodłaka (Bauer) w praktyce posiadający nierzadko znaczny areał pola uprawnego, czasem trudniący się też rzemiosłem), określany również mianem Kätner (Käthner)
• Gärtnerstelle – posiadłość zagrodnicza
• Gassenschleifer – wędrowny szlifierz nożyczek i noży
• Gassenvogt – nadzorca utrzymania czystości ulic
• Gassenwirt – szynkarz, który mógł podawać jedynie napoje
• Gast – gość, tj. obcy, cudzoziemiec, także: rzemieślnik marynarki handlowej
• Gastalde – urzędnik majątku ziemskiego, zarządca majątku, majordomus
• Gastwirt – karczmarz, także oberżysta, na Górnym Śląsku – szynkarz (od szynk – karczma, restauracja)
• Gaulichter – formierz świec
• Gaumann – wędrowny handlarz
• Gauwemann – zob. Gaumann
• Gebäudebuch – księga budynkowa-Jest to arytmetyczne zestawienie budynków, według nr administracyjnych we wsi. Zawiera: imię i nazwisko, nr artykułu matrykuły, opis techniczny budynku, nr i powierzchnię parcel zabudowanych stanowiących podwórza, ogrody, adnotacje o rocznym wymiarze podatku budynkowego.
• Gebäudesteuerrolle, Gebäudesteuer-Rolle – rejestr podatku od nieruchomości zabudowanych
• geboren, geborene, geborne – z domu (nazwisko panieńskie) – zwykle w formie skróconej – geb.
• Geelgießer – wytapiacz przedmiotów (odlewów) z mosiądzu
• Gegenschreiber – pisarz kontrolujący – prowadził księgi kontrolne, urzędnik górniczy, określany później jako kontroler
• Gehuster – starszy, zasiedziały na dworze służący, parobek
• Geischelmacher – wyrabiacz pejczy, biczy
• Geiselbauer – biedniejszy chłop, który czasem za opłatą lub i mieszkaniem zobowiązał się pracować na dłuższy czas u lepiej uposażonego chłopa
• Geiseler, Geisler – sprzedawca mięsa z drobnych zwierząt domowych, też rzeźnik drobnych zwierząt
• Geißelträger – urzędnik sprawujący funkcje organizacyjne np. woźnego w sądzie, odpowiedzialny za przesyłki, w sprawach egzekucji komorniczych oraz jako prowadzący oficjalne ceremonie, zwany też: Weibel, Amtsdiener (Szwajcaria)
• Gelbgießer – rzemieślnik odlewający z mosiądzu lub innych stopów miedzi świeczniki, sprzączki itp. drobne rzeczy potrzebne w gospodarstwie domowym
• Geldner – zajmował się kastrowaniem świń (określany też jako Gelter, Schweinebeschneider)
• Geldsasse – zwany też osadnikiem, kolonizatorem (Ansiedler) – dzierżawca nieruchomości, który zwykle zobowiązany był jedynie do opłaty za dzierżawę, bez konieczności odrabiania pańszczyzny, spotykany w m.in. Kurlandii
• Geleitseinnehmer – poborca opłat drogowych (ceł, za eskortę)
• Geleitsmann – zwierzchnik poborcy opłat drogowych (cła)
• Gelter – zajmował się kastrowaniem świń (zob. Geldner)
• Gelzenleichter, Gelzer – zajmował się kastrowanie zwięrząt domowych
• Gemarkung – obręb ewidencyjny, obręb gminy, zob. Obręb ewidencyjny (Wikipedia)
• Gemeindeältester – starszy gminy, sołtys – Landgemeinde-Ordnung z 19 lutego 1866 r. ustanawiał na czele gminy, wybieranego przez zgromadzenie gminne, starszego gminy. Wspierany przez sekretarza i jego pomocników. Prowadził też listy członków gminy (Revisionslisten, Gemeinderolle), pobierał podatki gminne, miał nadzór nad drogami gminnymi
• Gemeindeammann – 1. urzędnik gminny; 2. komornik, urzędnik wykonujący egzekucję sądową
• Gemeindeempfänger – poborca podatkowy
• Gemeindegeschäftsführer – zob. Gemeindeschreiber (pisarz gminny)
• Gemeindekosak – dawne określenie posłańca gminnego
• Gemeindeschreiber – pisarz gminny, kierował kancelarią gminną, księgowością i zwykle był też pisarzem w sądzie gminnym
• Gemeindesekretät – zob. Gemeindeschreiber (pisarz gminny)
• Gemeindevorsteher – zgodnie z Landgemeindeordnung z 1866 r. zgromadzenie gminne miało obowiązek wybrać 2 do 4 osób do zarządu gminy (Gemeindevorsteher), mieli oni głos doradczy i wspomagali starszego gminy (Gemeindeältester), czyli sołtysa. W 1917 r. gremium to zostało zmienione, a w 1920 r. przemianowane na administrację gminną (Gemeindeverwaltung) i składało się z 2 do 6 radnych gminy (Gemeinderat), którym mógł zostać każdy pełnoletni mieszkaniec gminy
• Gemeindsmann – -1. obywatel cieszący się pełnią praw; 2. samodzielny właściciel ziemski
• Gemeine-Zeche – cech pospólny
• gemeinschaftlich – wzajemny, obopólny, także: gegenseitig, wechselseitig (występuje w aktach spadkowych (składanie testamentu)
• Gemeinsfreunde – wybrani przez gminę zaufani ludzie
• Gemeinweibel – pomocnik fedlfebla (Feldwebels)
• gemellus – bliźniak
• geminus – bliźnięta, bliźniak
• gemmagenum – kaflarz
• gemmarius – jubiler
• Gendarm – żandarm, 1. policjant na terenie wiejskim; 2. urzędnik policji lub służb bezpieczeństwa, a jednocześnie urzędnik prokuratury i sądu
• gener – zięć
• Generalgewaltiger – najwyższy oficer, zwierzchnik piechoty Landsknechte); 2. wyższy rangą profos (oficer aresztu), zob. Profos (Wikipedia)
• Generalia – zagadnienia ogólne – w administracji pruskiej/niemieckiej akta dzielono na Generalia i Specialia, czyli zarządzenia, instrukcje itp. (skrót AG) w danej sprawie oraz konkretne przypadki (skrót AS)
• Generalis – ogólny, powszechny
• generosus – urodzony
• Generosus Dominus – Szlachetnie Urodzony, szlachetny tj. szlachcic, właściciel wsi, wspaniałomyślny, zacny; szlacheckiego pochodzenia; w księgach sądowych i parafialnych określenie urzędników ziemskich i szlachty
• Genesis -1. los, przeznaczenie człowieka; 2. część Starego Testamentu
• genetrix – matka
• Gengler – włóczęga, żebrak, zob. Gailer
• genitor – ojciec
• Genocidio, genocidium – ludobójstwo
• gens – ród
• Genseler – handlarz drobiem
• genugsam – wystarczająco
• Genus – ród, rodzaj, klasa rzeczy, grupa
• geometra – mierniczy
• Gepeller – wytwórca niewielkich wideł
• Gerätewart – magazynier
• Gerber – garbiarz, wyrabiał skóry (czerwonoskórnicy używali jako materiału skóry bydlęcej, z kolei białoskórnicy skórek delikatniejszych, z których wyrabiano rękawiczki, lżejszą odzież)
• Gerichtsdiener – służący sądowy, goniec
• Gerichtsgeschworener – ławnik sądowy, przysięgły
• Gerichtskommission – komisja sądowa
• Gerichtsmann – członek sądu, ławnik, pierwotnie każdy wolny człowiek w gminie, jako zobowiązany do uczestnictwa w postępowaniu sądowym
• Gerichtsschöppe – ławnik sądowy miejskiego lub ziemskiego
• Gerichtsverwandter – 1. członek sądu; 2. ławnik
• Gerichtsvogt – w średniowieczu władzę sądową sprawował wójt (Vogt, advocatus) jako sędzie miejski (judex civitatis). Usunięcie wójta powodowało przejście jego uprawnień na właściciela ziemskiego, księcia lub króla. W późniejszych czasach władza sądownicza została przekazana burmistrzowi, który wraz z radą (Magistrat) tworzył sąd aż do rozdzielenia władzy administracyjnej od sądowej na pocz. XIX w.
• Gerichtsweibel – woźny sądowy
• Gerichtszwölfer – członek władz gminnych lub sądu (jeden z 12 ławników)
• Gerillhändler – handlarz złomem
• germagenum – kaflarz
• germanitas – braterstwo
• germanus – rodzony, np. rodzony brat
• Germsieder – też: Hefesieder, Hefemeister – wyrabiał drożdże
• gerulus – tragarz
• Geschäftsordnung – regulamin, instrukcja kancelaryjna – ogół reguł (przepisów), według których są załatwiane sprawy w urzędzie, instytucji publicznej lub prywatnej oraz zgromadzeniu parlamentarnym itp.
• Geschickter – poseł cechu
• Geschlachtwander – handlarz suknem (hurtownik)
• Geschlecht – patrycjusz
• Geschmeidler – złotnik, jubiler
• Geschmeidmacher – wytwarzał mosiądz, także ozdoby z metalu
• Gesetzdiener – urzędnik w niższym sądzie do spraw porządku i obyczajowości
• Gesinde – czeladź – 1. wszyscy nienależący do rodziny pracownicy zamieszkali w gospodarstwie chłopskim, wraz z ich rodzinami (w XIX w. wyszło z użycia w tym znaczeniu); 2. służący w mieście; 3. czeladnicy i uczniowie w rzemiośle
• Gesindewirt – właściciel lub dzierżawca gopodarstwa chłopskiego, nie był zobowiązany do świadczenia na rzecz właściciela ziemskiego, ani odrabiania pańszczyzny, lecz wysyłał swoich parobków
• gestator – tragarz
• Geuchler – kuglarz, akrobata, sztukmistrz
• Gewander, Gewänder – handlarz suknem
• Gewandschneider, Gewantsnider – hurtownik sukna
• Gewürzkrämer – handlarz przyprawami
• Geysler, Geißler – drobny handlarz zwięrzętami rzeźnymi, też zajmjący się ich ubojem
• Gezawsigeler – kontroler sukna (po oględzinach zaopatrywał materiał swoją pieczęcią
• gezefilaceus – osoba zbierająca dawniej w kościele datki od wiernych
• Gigenbuckler – skrzypek
• Giler – włóczęga
• Gilerhalter – gospodarz przytułku dla żebraków
• Ginganweber – tkacz fartuchów
• girator – włóczęga
• Girschner – kuśnierz
• Gitterleinmacher – wyplatacz drucianych siatek
• Gittermacher – wyrabiacz drewnianych krat
• gladiarius – wytwórca kling, mieczownik,płatnerz (niem. Schwertfeger)
• Glasballier – zajmował się polerowaniem, wygładzaniem szkła
• Glasewerter – szklarz
• Glasmenger – handlarz wyrobami szklanymi
• Gläßner – szklarz
• Glasverleger – handlarz wyrobami szklanymi
• Glätter – wytwórca papieru
• glebator – studniarz
• Gleitsführer – przewodnik konwoju
• Glöckner, Gloeckner – dzwonnik, dawniej w znaczeniu: 1. kościelny (Küster, Messner); 2. strażnik na wieży (Turmwächter)
• Glossa – komentarz – objaśnienia do orzeczenia sądowego, wyjaśnianie niezrozumiałych treści
• Glossa interlinearis – komentarz między wierszami przepisów
• Glossa marginalis – glosa na marginesie tekstu przepisów
• Glotzenmacher – wytwórca drewnianych butów
• Glufenmacher – wytwórca szpilek, szpilkarz
• glulinator – introligator
• gnarus – znany, znajomy
• Gnosa – Wielmożna – szlachetnie urodzona
• Gnosor – Wielmożny – szlachetnie urodzony
• Gnosorum – Wielmożni
• gnosus, generosus – urodzony, szlachetny, szlachcic
• Gogrefe – wójt
• Goldgräber – czyściciel latryn, ustępów
• Goldschmiede-Innung – cech złotników
• Goldspinner – wytwórca złotych i srebrnych nici
• Gollerwascher – czyścił kurtki skórzane (Koller)
• Golzer – zajmował się kastrowaniem zwierząt
• Gordeler – powroźnik
• Gottesvater – 1. zwierzchnik kościelny; 2. ksiądz
• Gotzenträger – handlarz, też wędrowny, obrazkami świętych
• Grabenfeger – czyściciel latryn, ustępów
• Grabenknecht, Grabenmeister – opiekował się rowami z wodą, w tym fosą
• Grabner – grawer
• gradatio – stopniowanie
• Gradirer, Gradierer – grawer (wyrabiał też tłoki pieczętne)
• gradus – stopień
• grammaticus – nauczyciel, nauczyciel gramatyki
• Granatrosenschneider, Granatrosensetzer, Granatschleifer, Granatschneider, Granatsetzer – wyrabiał biżuterię z granatów, zob. Granat (Wikipedia)
• Granatwerferschutzen – moździerzysta
• grandaevus – sędziwy
• Grapengießer – specjalista w odlewnictwie mosiądzu
• Grapper – ładowacz soli
• Gräser – kosiarz, też dozorca pastwiska
• grassans – rozbójnicy
• Gratirer – wytwórca tłoków pieczętnych, grawer
• Gräupner – handlarz zbożem, artykułami spożywczymi
• Grautücher – wytwórca i handlarz szarym suknem
• Gravamen – ciężar, zażalenie, część skargi
• Gravamina – zarzuty, skargi (często występuje w pismach XVI-XVII w.)
• grebius – 1. pisarz; 3. sędzia
• Greisler – na Śląsku – sprzedawca kaszy (krupy), także jej producent; w Austrii i Bawarii – ogólnie sprzedawca detaliczny produktów potrzebnych w gospodarstwie domowym
• Gremp, Gremper, Grempler – handlarz starzyzną
• Grenadier – grenadier – pierwotnie żołnierz w trakcie walki używający granatów
• Greve – wójt
• Grobbinder – bednarz (produkował beczki)
• Grobgrünmacher – wytwarzał ufarbowane na zielono sukno z wełny
• Grobschleifer – tynkarz (wygładzał tynk)
• Grohgräfe – wójt
• Gropengießer – wytwarzał drobne przedmioty z mosiądzu, zob. Gelbgießer (Wikipedia)
• Gröper, Gröpeler – garncarz
• Gropper – pracownik, który wyładowywał towary w beczkach ze statków
• Gropschleifer – tynkarz (wygładzał tynk)
• Großbinder – bednarz, który produkował duże beczki
• Großerbe – właściciel większego domu z pełnym prawem miejskim; 2. większy właściciel ziemski
• grosso modo – w dużym przybliżeniu
• Großuhrmacher – wyrabiał zegary umieszczane na wieży
• Grundakten – akta gruntowe
• Grundbesitzer – właściciel ziemski-właściciel gruntu (nieruchomości)
• Grundbuch – księga gruntowa-dziś: księga wieczysta, składa się z czterech działów zawierających: oznaczenie nieruchomości, wpisy dotyczące prawa własności i/lub użytkowania wieczystego, ograniczone prawa rzeczowe (poza hipoteką) oraz ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością, wpisy dotyczące innych praw lub roszczeń, hipoteki obciążające nieruchomość. Obok księgi wieczystej sąd prowadzi jej akta, do których dołączane są wszelkie dokumenty dotyczące nieruchomości. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych sprawia, że w razie niezgodności pomiędzy stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według księgi wieczystej nabył własność lub inne prawo rzeczowe. Księgi wieczyste, tak jak dzisiaj, były jawne i z ich przeglądaniem nie były związane żadne opłaty – Księga wieczysta (Wikipedia); Centralna Baza Danych Ksiąg Wieczystych
• Grundbuchamt – urząd ksiąg gruntowych; urząd ksiąg wieczystych-zajmowały się prowadzeniem ksiąg gruntowych przed utworzeniem sądów obwodowych. Sprawy ksiąg gruntowych (prowadzone do tej pory przez sędziego urzędu ds. ksiąg wieczystych (Grundbuchrichter) przejęte zostały przez sędziów sądu obwodowego. Prowadzenie ksiąg wieczystych przekazane zostało pisarzom sądowym (zob. Handbuch für amtsrichterliche Geschäfte, bearb. von Hermann Jastrow, Berlin 1893, s. 10)
• Grundliste – wykaz wszystkich zamieszkałych na terenie gminy (lub odpowiadającego okręgu) osób, które mogą zostać powołane do godności ławnika, sporządzany corocznie przez sołtysa (lub odpowiadającego mu naczelnika), zob. Urliste
• Grundmeister – przygotowywał otwór pod budowę studni, fontanny
• Grundschuld – dług gruntowy-praktycznie to samo co hipoteka, termin z zakresu sądownictwa niespornego (freiwillige Gerichtsbarkeit), w ramach prawa rzeczowego ustanowiona wierzytelność na nieruchomości (Forderrungsrechte). Jest to jedna z form długu (zastaw na gruncie). Jej ściągnięcie mogło nastąpić poprzez sekwestrację, zarząd przymusowy (Zwangsverwaltung) lub subhastację (przymusowa licytacja)
• Grundstück – działka (gruntu), nieruchomość gruntowa, zob. Działka ewidencyjna (Wikipedia)
• Gruppenleiter – dowódca grupy
• grutarius – producent lub kupiec kasz i ziemiopłodów
• Grüter – wytwórca mieszanki ziół i przypraw do piwa, zwanego stąd też Grutbier, piwo to było rozpowszechnione szczególnie u wybrzeży Morza Północnego między XIII a XVI wiekiem, gdy zaczęło być wypierane przez piwo chmielowe, zob. Grut (Wikipedia)
• Grützner – młynarz produkujący kaszę
• guardianus – strażnik
• Gufener – iglarz (wyrabiał igły)
• Guiliemus – Wilhelm
• Gulder – pozłacał przedmioty
• Gulichter – wytapiacz świec
• Gumpenmacher – wytwórca lalek, marionetek
• Gumper – przygotowywał otwór pod budowę studni, fontanny Brunnenbauer (Gumpe – dziura w ziemi, w której zbiera się woda)
• Gürtler – paskarz – wytwarzał paski i zamki (klamry) z mosiądzu
• Gut – posiadłość
• Gutfertiger – spedytor
• Gutschier – woźnica
• Gutsknecht – parobek dworski (też Hofesknecht), zatrudniony w majątku ziemskim, opłacany pieniędzmi lub w naturze, mógł posiadać niewielki ogródek, a jego dzieci mogły pobierać częsciowo darmowe nauki w szkole przy dworze
• Gütergemeinschaft – wspólność majątkowa
• Gütler – właściciel niewielkiej nieruchomości (też: Kleinbauer)
• Gyseler— handlarz drobną zwierzyną, też rzeźnik (niem. Kleinviehhändler) – też Geisler, Geiseler

Litera H

• Haak – handlarz detaliczny; dziś niem. Kleinhändler
• Haararbeiter – perukarz
• Haarmaler – malarz, rysownik; rysował piórkiem przy użyciu włosów ludzkich
• Haarscherer – fryzjer; też – golibroda
• Haarsticker – hafciarz; haftował pejzaże, portrety, itp., z włosów ludzkich na białym jedwabiu
• Habeas corpus ad prosequendum – nakaz ścigania karnego, zob. Habeas corpus (Wikipedia)
• Haberer – zamaskowani sędziowie sądu ludowego stosowanego w Górnej Bawarii; zob. Haberfeldtreiben
• Haberfeldtreiben – rodzaj sądownictwa ludowego stosowany w Górnej Bawarii dla lichwiarzy, skąpców itp. wykroczeń, których nie można było ukarać przed sądem zwykłym
• Habermann – producent kaszy owsianej
• habilis – zdolny; stosowny, zdolny, odpowiedni (do czegoś)
• habitus – stan; sprawność, system
• Hachelmutter – nadzorczyni przy wytwarzaniu lnu
• Hachmeister – jastrzębiarz; opiekun jastrzębi używanych do polowań
• Hacker – drobny chłop, dzierżawca
• Häcker – 1. rolnik; 2. właściciel winnicy
• Hadernsammler – zbierał, skupywał szmaty na obszarze, który mu podlegał (na mocy specjalnych uprawnień, przywilejów), w celu produkcji papieru; zwykle przywilej ten otrzymywali sami papiernicy (Papiermüller), którzy zatrudniali owych zbieraczy szmat
• haeres – dziedzic; posiadacz, właściciel, np. haeres villae – posiadacz wsi
• Hafenbinder – łatacz garnków; dziś niem. Topfflicker
• Hafenreffer – handlarz garnkami; dziś niem. Topfhändler
• Hafner – garncarz; określenie górnoniemieckie, wytwarza naczynia z gliny; Häfen – naczynia z gliny
• Haftelmacher, Heftelmacher – producent zapięć do ubrań itp.; „Zinnen, wie ein Heftelmacher“ – przysł. śląskie (robić zaciętą, kłótliwą ponurą minę)
• Hahnmacher – producent kurków
• Hake, Haken – handlarz detaliczny; też – Haak
• Häker – drobny chłop lub dzierżawca; też – Hacker
• Halbhöfner, Halbspänner – średni kmieć (półkmieć)
• Halbwinner – dzierżawca (na szczególnych warunkach), który połowę zysków przekazuje właścicielowi; dzierżawa na 6 lub 12 lat; też – Halfe; Halfe (GenWiki)
• Hallier – handlarz detaliczny w hali targowej
• Hornung – luty

Litera I

• iaculator – błazen, kuglarz, też: oszust
• ibidem – tamże, w tym samym miejscu (w tym samym dziele)
• iczlich – kilka, niejeden (dziś – etlich)
• igniculus – iskierka, żar
• ignominiosus – haniebny
• ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi
• illata – posag
• illegitimi thori – z nieprawego łoża
• illegitimus – nieślubny
• Illuminist – iluminator rękopisów, ksiąg (też: Initialienmaler)
• illustris – w odniesieniu do szlachty na oznaczenie rodzin książęcych
• illustrissimus ac magnificus – jaśnie wielmożny – w średniowieczu użwano przymiotnika illustris dla określenia rodzin książęcych; illustrissimus używano w stosunku do najwyższych magnatów
• Illustrissimus ac Magnificus Dominus (skrót IDM) – Jaśnie Wielmożny Pan, Najjaśniejszy Pan
• im gesegtem dinge, im gesegten Stadtdinge; in gehegtem dinge – przed zgromadzeniem, radą (miasta) – w dokumentach średniowiecznych zwykle w formule: przed zebraną radą stawił się NN i oświadczył (przedstawił)
• imbecillus – słaby, bezsilny
• Immediatstadt – miasto królewskie, (zob. Historia Śląska, t. II, cz. 1, 1966 r., s. 64)
• immerens – niewinny
• imperium – cesarstwo
• impermissus – niedozwolony
• impignoratio – zastawienie
• impius – bezbożny
• implicite – ciemno, niewyraźnie, pośrednio
• impressor, imprimatorus – drukarz
• impuditia – nierząd
• in concreto – określonej sytuacji, w określonym wypadku
• in extenso – w całości
• in extreme – w ostateczności
• in fine – na końcu stronicy, rozdziału
• in genere – w ogóle
• in integrum – na nowo, całkowicie, w pełni
• in principio – w zasadzie
• in spe – w przyszłości
• in statu dormiendi – w stanie uśpienia
• in statu nascendi – w stanie rodzenia się, powstawania
• in statu praesenti – w stanie obecnym
• in vivo – na żywym ciele
• incapacitas cuiusvis functionis – utrata zdolności piastowania urzędów
• incelebratus – nie wspominany
• incensio – podpalenie, pożar
• incensio luminis – pora zapalenia świateł, po zachodzie słońca
• incesto – zhańbić
• incestus – kazirodztwo
• incisor – krawiec, krojczy
• incognitus – nieznany
• incola – mieszkaniec
• incommendatus – opuszczony, pozostawiony
• inconcessus – zakazany
• inconsolabilis – niepocieszony
• incredulus – niewierzący
• incrementum – potomek
• Inculpata tutela – obrona konieczna
• incunabula – miejsce urodzenia, dzieciństwo
• indagatio – badanie
• indemnis – bez szkody
• indubius – niewątpliwy
• indundatio aquae – zalewek – prawo spuszczania wody ze stawów na grunt sąsiada
• indusiarius – krawiec koszul
• inedia – post, głód
• inelinatio mediae noctis – czas bezpośredni po północy
• inenodabilis – nierozwikłany
• infamis – zniesławiony, hańba, skazany na infamię
• infans – dziecko, niemowlę
• infector – farbiarz
• infelix – niepłodny
• infidelis – niewierny, wiarołomny, czasem na określenie Żyda
• infirmatio – osłabienie, choroba
• inflatio – wzdęcie
• Ingrossationsbuch – księga ingrosacyjna – zawiera wpisy in extenso dotyczące zmian własności nieruchomości, obciążeń, dziedziczenia itp. Prowadzone w XVIII w. dla ksiąg gruntowych, razem z aktami gruntowymi, w których znajdowały się wówczas tylko adnotacje. Przestały obowiązywać od 1810 r. Ich rolę przejęły akta gruntowe (Grundakten), K. Orzechowski, Księgi i akta śląskiej hipoteki jako źródło historyczno-prawne, „Czasopismo Prawno-Historyczne” t. VIII zesz. 1 1956 r.
• inhumatus – nie pogrzebany
• Initialienmaler – malarz inicjałów na rękopisach (Rotmaler)
• Inkulpat – inkulpat, obwiniony, podejrzany – pierwotne znaczenie – osoba przed rozpoczęciem procesu inkwizycyjnego, po którego zakończeniu określano ją mianem Inquisit; stosowane aż do XIX wieku w sądownictwie, zob. Inkulpat (Wikipedia)
• Inlieger – najemca, komornik
• Inmann – mieszkaniec
• innotescentia – osobny pozew wydany przez egzekwenta do opornego egzekuta, by stawił się w oznaczonym terminie przed starostą
• innuptus – nieżonaty, kawaler, wdowiec
• inominatus – wyklęty
• inopia – bieda
• inpraescriptibilis – nie podlegający prawu dawności
• inquam – mówić
• inquilinus – komornik, kątnik – ubogi chłop mieszkający u innego gospodarza/chłopa, pracownik folwarku, lokator
• Inquisator – badacz kościelny
• insanabilis – nieuleczalny
• insanitas – choroba
• insanus – wariat, szalony
• insepultus – nie pogrzebany
• Inseß – ławnik (np. rady miasta)
• Insigill (Insigel) – pieczęć – forma występująca w dokumentach średniowiecznych przy zapowiedzi przywieszenia pieczęci
• insolabilis – niepocieszony
• inspector – dozorca
• insperatus – niespodziewany
• Inste – najemca, mieszkający kątem
• instigator – instygator – najwyższy prokurator państwa
• institor – kramarz
• Instleute – 1. robotnicy dniówkowi; 2. służba na dworze
• Instmann – parobek – pracownik rolny świadczący powinności u bogatszego chłopa lub w majątku ziemskim, kontrakt zawiązywany był zwykle na rok, często był jednak utrzymywany przez lata (dziesieciolecia)
• instructor – nauczyciel, instruktor
• Instrumentalist – instrumentalista – wytwarzał instrumenty (dziś w znaczeniu – muzyk)
• integer – nieuszkodzony, pierwotny, zupełny
• integrum est – jest dozwolone, słuszne, prawne;
• Intempestum, intempesta nox – czas przed północą
• Intendant – intendent, zarządca, administrator – 1. w Prusach – tytuł nadkomisarzy wojennych zajmujących się zaopatrzeniem armii; 2. we Francji w czasach ancien régime’u urzędnik administracji o bardzo szerokim zakresie kompetencji w swoim dystrykcie; 3. zarządca instytucji publicznej (muzeum, teatru)
• intercedo – zastępować kogoś, występować w czyimś imieniu, spełniać czyjąś funkcję
• interfectio – zabójstwo
• interitio – zagłada
• interrogatoria – protokół śledztwa
• Intervallum – czas od Bożego Narodzenia do 1-szej niedzieli Wielkiego Postu
• intestatus – zmarły bez testamentu
• Intraneus – osoba o szczególnych, wskazanych w ustawie właściwościach
• intromissio – intromisja, wwiązanie – wejście w posiadanie (ogłoszenie)
• intromittendum in bona – wwiedzenie w posiadanie
• intumulatus – nie pogrzebany
• invado – wkraczać, najeżdżać
• inventus – znajda, podrzutek
• invisus – nie widziany
• inwigilator – stróż
• ioculator – błazen, kuglarz, oszust
• ior, Jorem – rok
• Ipser – 1. malarz pokojowy; 2. sztukator
• ipso facto – na mocy samego faktu
• ipso iure – z mocy samego prawa
• Ircher – białoskórnik
• irrepertus – nie znaleziony
• irritus – nieważny
• iter delicti – formy stadialne czynu zabronionego
• itzig – teraźniejszy, bieżący, teraźniejszy (dziś – jetzt) – forma stosowana w dokumentach średniowiecznych, np. itziges Jahrs – jetzigen Jahres
• iudex – sędzia
• iudicatura – orzecznictwo
• iudicialiter(sis) responsurus – wezwanie pozwanego do sądowej odpowiedzialności
• iudicialiter attentaturus – egzekut ma się stawić
• iudicialiter satisfacturus – wezwanie do zadośćuczynienia zgodnie z wyrokiem
• iudicida – sędzic
• iuramentum partis cum testibus – przysięga ze świadkami
• iuramentum proprium – przysięga własna (bez świadków)
• iuribus aliarum personarum nihil ibidem nocendo – klauzula, że powód nie chce naruszać praw innych osób na dobrach pozwanego
• iurisprudentia – prawoznawstwo, nauka prawa
• iurista – prawnik
• ius – prawo
• ius aggratiandi – prawo łaski
• ius albinagii – prawo kaduka
• ius castigandi – prawo karcenia domowego
• ius coercendi – prawo nakładania kar
• ius communicativum – prawo posiadania służące żonie po śmierci męża
• ius emphitheuticum – prawo lenne
• ius ex non scripto – prawo zwyczajowe, prawo nie spisane
• ius melleficatorum – prawo bartne, obelne
• ius obligatorium – prawo zastawne
• ius poenale – prawo karne
• ius primae noctis – prawo pierwszej nocy
• ius provinciale – prawo ziemskie
• ius proximitatis – prawo bliższości
• ius puniendi – prawo karania, prawo karne podmiotowe
• ius retractius – prawo retraktu (wykupu)
• iustitia – sprawiedliwość, wymiar sprawiedliwości
• iuvenis – młodzieniec, kawaler
• iuxta – blisko, obok, wedle

Litera J

• Jacobsbruder – pielgrzym, przede wszystkim w odniesieniu do Santiago de Compostella
• jedermänniglich – każdy, wszyscy – w dokumentach średniowiecznych (zwykle w formie: każdy, komu dokument został ogłoszony, czytał go…)
• joculator – minstrel, akrobata – tańczący na linie
• Jodin – prowadził konie pociągowe transportu rzecznego w górę rzeki
• Joncfer – siostra zakonna
• Jopenhauer – wyrabiał drewniane koryta
• Jubilierer – jubiler
• Juchtenlederer – garbarz (wyprawiał skóry bydlęce – jucht)
• judex castrensis – sędzia grodzki
• judex terrestris – sędzia ziemski
• Jungmann – majtek (zwykły marynarz)
• Juris patronatus – prawo patronatu (prawo zwierzchności, najczęściej nad miejscowym kościołem i szkołą)
• Justitzdirektor – stał obok burmistrza na czele magistratu; godność często łączona z innymi funkcjami w zarządzie miejskim, np. Prokonsul, Feuerbürgermeister i in.
• Justiziar – justycjariusz – reprezentant właściciela ziemskiego prowadzący na jego zlecenie działania prawne, w tym – prowadzenie spraw w sądzie patrymonialnym,
• juvenis – kawaler